تِنیس ورزشی راکتی است که بین دو نفر (تنیس تک نفره) یا بین دو تیم دونفره (دوبل) بازی می‌شود. هر بازیکن راکتی دارد که دارای صفحه‌ای از شبکه توری است. بازیکن با این راکت، توپی لاستیکی با پوشش نمدی را به زمین حریف پرتاب می‌کند. بازیکنی (یا تیمی) که زودتر امتیاز نهائی را به دست آورد برنده‌است.
این ورزش ابتدا در بریتانیا و بیشتر میان اشراف‌زادگان رایج شد و سپس به سایر کشورهای انگلیسی زبان رفت و اکنون در همه کشورها بازی می‌شود. به دلیل تجهیزات گران قیمت و زمین مناسب برای انجام این ورزش، هنوز هم تنیس به عنوان یکی از ورزش های گران قیمت شناخته می شود.
تنیس از ورزش‌های المپیک است. در برخی از کشورها به آن تنیس میدانی می‌گویند تا از ورزش دیگری بنام تنیس شاهی که در سالن و در زمینی با ابعاد متفاوت بازی می‌شود و همچنین تنیس روی میز (که در برخی کشورها با نام پینگ پنگ) متمایز گردد.
تاریخچه
ورزش تنیس در قرون دوازده و سیزده میلادی در کشور فرانسه ابداع شد. ارائه جدی این ورزش در سال ۱۸۷۲ بود که سرگرد هاری جم این ورزش را در شهر لمینگتن (انگلستان) به مردم معرفی کرد. در آن زمان مقررات و خصوصیات این ورزش با تنیس مدرن تفاوت های بسیاری داشته است. در سال ۱۸۷۷ (میلادی)، اولین بار در دنیا مسابقات تنیس با مقررات و قوانین بخصوصی در زمین‌های تنیس «باشگاه تنیس و کروکت ال انگلند» ویمبلدون برگزار گردید، محلی که هم اکنون بزرگترین مسابقات تنیس دنیادر آن برگزار می‌شود.به طور کلی تنیس اصلی‌ترین ورزش راکتی است . ورزش هایی چون پینگ پنگ، گلف و بدمینتون از تنیس منشاء گرفته‌اند.
تاریخچه تنیس در ایران
ظهور ورزش تنیس در ایران به بعد از جنگ جهانی دوم بازمی گردد. پیش از این در فاصله سالهای (۱۳۱۵-۱۳۱۸) باشگاه بوستان ورزش که دارای چندین زمین تنیس بود، در محلی روبروی ورزشگاه شهید شیرودی فعلی به مدیریت شادروان شکوهی گشایش یافت . ورزشگاه شهید شیرودی ( امجدیه سابق) نیز همزمان با ورزشگاه بوستان ورزش با یک زمین تنیس درمحل کنونی افتتاح و نخستین مسابقات قهرمانی تنیس کشور در سال ۱۳۱۸ در همین ورزشگاه برگزار گردید. گفتنی است که ورزش تنیس بخاطر حضور اتباع انگلیسی در آبادان رونق خاصی داشت و اولین مسابقه تنیس بین تیم های آبادان و تهران به سالهای ۱۳۱۷-۱۳۲۰بر می گردد. پس از جنگ جهانی دوم مسابقات قهرمانی تنیس کشور تاسال ۱۳۲۲ جریان داشت که برادران نعمانی ( هانری وژوزف ) در صدر بازیکنان قرار داشتند .از سال ۱۳۲۲-۱۳۳۲مقام قهرمانی تنیس کشور در اختیار ژرژ آفتاندلیان قرار داشت.) اولین سالی که ایران در جام دیویس شرکت نمود ۱۹۵۹ بود. تیم تنیس جام دیویس ایران به مدت ۳۱ سال در جام دیویس بازی کرده و مجموعا ۶۴ بازی انجام داده است ) که حاصل آن ۳۲ برد و۳۲باخت بوده : بیشترین برد از آن منصور بهرامی با ۲۴ برد.ث بیشترین بازی برنده سینگل از آن تقی اکبری با ۱۷ برد . بیشترین بازی برنده دوبل ازآن کامبیز درفشی جوان با ۱۲ برد. بهترین تیم دوبل از آن کامبیز دزفشی جوان و مصطفی صالح با ۶ برد . طولانی ترین بازیها از آن کامبیز درفشی جوان با ۲۲بازی . و بیشترین سال عضویت در تیم دیویس کاپ از آن تقی اکبری با۱۵ سال است.
امتیاز دهی
در سطح حرفه ای مسابقات می توانند در حد اکثر ۳ ست، یا حد اکثر ۵ ست برگزار شوند. در مسابقات گرند اسلم، جام دیویس و فینال المپیک مردان بازی ها به شیوهی دوم انجام میشوند. این در حالی است که بازی های زنان همواره حد اکثر ۳ ست هستند. بازیکنی که زودتر شش «گیم» را بگیرد برنده «ست» می شود. البته به شرطی که دو گیم از حریف جلوتر باشد. هر جا که لازم باشد باید ست را ادامه داد تا این در اختلاف حاصل گردد. روش امتیاز بندی دیگری که می تواند جایگزین روش ذکر شده باشد، روش «تای-بریک» است به شرط آنکه تصمیم به استفاده از آن پیش از برگزاری مسابقه اعلام شده باشد. در این صورت قوانین زیر باید رعایت گردد: این روش هنگامی به اجرا در می آید که نتیجه برابر «شش» از نظر گیمی حاصل شده باشد. از این روش نمی توان در ست سوم در بازی سه «سته» و در «ست» پنجم در بازی پنج «سته» استفاده نمود باید روش عادی یعنی برد و یا اختلاف دو گیم اجرا گردد مگر اینکه پیش از مسابقه به نحو دیگری اتخاذ تصمیم شده باشد. در یک گیم «تای-بریک» روش زیر اعمال می شود. بازیکنی که زودتر ۷ امتیاز را بگیرد، برنده گیم و ست می شود به شرط آنکه دو امتیاز از حریف جلوتر باشد. اگر امتیاز (برابر شش) شود، گیم باید ادامه یابد تا این اختلاف حاصل شود. در روش «تای-بریک» امتیاز دهی باید از سیستم عددی انجام شود. بازیکنی که نوبت سرویس او باشد برای تعیین امتیاز اول سرویس می کند. حریف او برای تعیین امتیازات دوم و سوم سرویس می کند و از آن به بعد هر بازیکن به تناوب برای دو امتیاز بعدی سرویس می کند تا برنده گیم مشخص شود. از امتیازات اول باید به تناوب از نیمه راست و چپ سرویس کرد، که در ابتدا از نیمه راست شروع می شود. اگر سرویس از نیمه اشتباه زمین زده شود و معلوم نگردد تمام نتایج بازی که از آن سرویس یا سرویسهای اشتباه در محل سرویس به محض آشکار شدن باید تصحیح شود. (توضیح آنکه بجز برای امتیاز اول که سرویس از نیمه راست زده می شود، برای هر دو امتیاز بعدی تا پایان «تای-بریک» هر بازیکن به ترتیب اول از نیمه چپ و سپس از نیمه راست سرویس می کند) بازیکنان باید پس از هر شش امتیاز و در خاتمه گیم «تای-بریک» اقدام به تعویض زمین بنماید. شیوه ی امتیاز دهی در گیم های معمولی بدین صورت است: هر گاه بازیکنی امتیاز اول را بگیرد امتیاز ۱۵ برای آن بازیکن ثبت می‌شود. با گرفتن امتیاز دوم، امتیاز ۳۰ اعلام می‌شود. با گرفتن امتیاز سوم امتیاز آن بازیکن ۴۰ اعلام می‌شود. هر گاه بازیکن امتیاز چهارم را نیز بگیرد، امتیاز به صورت اعلام «گیم» مشخص می‌شود. مگر اینکه: اگر هر یک از دو بازیکن سه امتیاز بگیرند، حساب امتیاز «برابر» (دیویس) اعلام می‌شود و امتیاز گرفته شده توسط یک بازیکن به عنوان (آوانتاژ) «امتیاز» مثبت اعلام می‌شود. اگر همین بازیکن امتیاز دیگری بگیرد، برنده «گیم» می‌شود. ولی اگر حریف امتیاز بعدی را بگیرد، حساب امتیازات دوباره به صورت «برابر اعلام می‌شود. این کار به همین ترتیب ادامه می‌یابد تا آنکه یکی از بازیکنان پس از اعلام نتیجه برابر دوباره امتیاز بگیرد که نتیجه «گیم» به نفع آن بازیکن اعلام می‌شود.[۱]
زمین‌های تنیس
- زمین خاکی یا تنیس خاکی
- زمین چمن
- سالن تنیس یا Indoor
- زمین آسفالت (نوع بسیار نرم آسفالت ورزشی) یا Hard Court
راکت تنیس
راکت تنیس از بخش‌های زیر تشکیل شده است :
- صفحه یا Head
- زه یا String
- دسته یا Grip
معیار انتخاب راکت تنیس
۱. اندازه صفحه یا Head Size
۲. سایز دسته یا Grip Size
۳. وزن راکت
۴. طول راکت
۵. عرض Beam
۶. میزان کشش زه یا String Tension
رویدادهای اصلی ورزش تنیس
چهار مسابقه بزرگ جهانی که مجموعا به گرند اسلم معروف هستند و هر سال برگزار میشوند مهمترین مسابقات این رشته ورزشی هستند؛
- تنیس آزاد آمریکا (US Open)
- تنیس آزاد استرالیا (Australian Open)
- تنیس آزاد فرانسه (Roland Garros)
- تنیس قهرمانی ویمبلدون (Wimbledon)
معیار مهارت در تنیس
در آمریکا و برخی کشورهای دیگر میزان مهارت بازیکنان تنیس با نظام رده‌بندی NTRP بیان می‌شود. این نظام را انجمن تنیس ایالات متحده در سال ۱۹۷۹ مطرح کرد و تاکنون به کار می‌رود. در این نظام مهارت بازیکن با عددی بین ۱٫۰ تا ۷٫۰ بیان می‌شود. اعداد دیگر که میان این دو عدد قرار دارد هریک به اندازه ۰٫۵ از عدد پیشین بیشتر است. بدین ترتیب سیزده رده داریم. در زیر توضیح هریک از این سیزده رده آمده است:
- ۱٫۰ این بازیکن تازه می‌خواهد تنیس را شروع کند.
- ۱٫۵ این بازیکن تجربه‌ای ندارد و بیشتر در تلاش است که توپ را در بازی نگه‌دارد.
- ۲٫۰ این بازیکن به تجربه بیشتر نیاز دارد. ضربه‌های او آشکارا اشکال دارد ولی می‌داند که در بازی تک‌نفری با دونفری باید چگونه و کجای زمین بازی کند.
- ۲٫۵ این بازیکن می‌تواند حدس بزند که توپ از کجا سر در می‌آورد ولی در رسیدن به آن مشکل دارد. می‌تواند با بازیکنی در سطح خودش چند ضربه پشت سر هم مبادله کند.
- ۳٫۰ این بازیکن در زدن ضربه‌هایی با توان متوسط نسبتا موفق و یک‌دست عمل می‌کند ولی نمی‌تواند همه ضربه‌ها را درست بزند و ضربه‌هایش از نظر جهت و عمق و توان تنوع ندارد. در بازی دو نفره بیشتر یکی جلو می‌ایستد و یکی عقب.
- ۳٫۵ این بازیکن در زدن ضربه‌های متوسط به حد اطمینان‌پذیری رسیده ولی ضربه‌هایش هنوز عمق و تنوع ندارد. می‌تواند با حالت تهاجمی در جلوی تور بازی کند. در بازی دونفره دارد به همکاری تیمی نزدیک می‌شود.
- ۴٫۰ ضربه‌های این بازیکن چه در فورهند و چه در بک‌هند، و در کنترل جهت‌ها و عمق ضربه‌ها، اطمینان‌پذیر است. در اجرای لاب و والی و ضربه‌های از بالای سر موفقیت دارد. در ضربه‌های سرویس گاه باعث خطای حریف می‌شود. ممکن است رلی‌ها را به خاطر بی‌صبری ببازد. به روشنی در بازی دونفره همکاری تیمی نشان می‌دهد.
- ۴٫۵
- ۵٫۰
- ۵٫۵
- ۶٫۰
- ۶٫۵
- ۷٫۰ این بازیکن از راه جایزه‌های مسابقه‌های حرفه‌ای نان می‌خورد.
تاریخچه ی تنیس